Jeśli myślimy o diecie, od razu przychodzi nam na myśl, że najważniejsze jest to, co zjadamy. To prawda, jest to fundament zdrowego odżywiania, aby jeść pożywienie gęste odżywczo, tj. dostarczające naszemu organizmowi niezbędnych składników, w tym witamin, minerałów. Jednak powinniśmy wiedzieć, że sposób jedzenie ma też ogromne znaczenie.
Poniżej prosta ilustracja jak działa nasz układ pokarmowy.
Etap pierwszy – jama ustna
Po pierwsze zwróć uwagę na to, że trawienie rozpoczyna się już w jamie ustnej. Podczas przeżuwania każdego kęsa mieszasz go ze śliną, w której znajduje się amylaza ślinowa trawiąca węglowodany i lipaza ślinowa rozpoczynająca trawienie łatwostrawnego tłuszczu. Ponadto dokładne przeżucie pokarmu i wymieszanie go ze śliną sprawia, że rośnie jego objętość (szybciej czujemy się pełni), a żołądek ma mniej pracy z rozdrabnianiem pokarmu. Dlatego powinniśmy skupić się na dokładnym przeżuciu każdego kęsa. Powinien mieć on formę papki dokładnie wymieszanej ze śliną zanim go połkniemy.
Dłuższe i uważne jedzenie ma jeszcze dwie zalety. Jest szansa, że odpowiednie hormony zadziałają i poczujemy sytość. Trwa to ok 20 minut, więc jeśli jesz bardzo szybko, możesz w tym czasie zjeść zdecydowanie za dużo, a dopiero chwilę później uświadomić sobie, że jesteś objedzona i masz wrażenie, że za chwilę pękniesz z przejedzenia. Jedząc wolniej i uważniej możesz zauważyć, że już jesteś syta i zjedzona porcja będzie mniejsza.
Etap drugi – żołądek
Ważnym etapem trawienia jest żołądek, gdzie działają soki trawienne. Soki wydzielają się pod wpływem jedzenia i już sam widok i zapach jedzenia pobudza ich produkcję. Są one niezbędne do tego, aby pokarm odpowiednio przygotować na kolejne etapy trawienia, tj. przesunięcie zawartości żołądka do dwunastnicy. Pokarm w żołądku staje się płynny, częściowemu strawieniu ulegają białka (enzym pepsyna “tnie” łańcuchy białkowe na krótsze kawałki), węglowodany (kwaśne soki żołądkowe rozkładają częściowo dwucukry, zasadnicze trawienie węglowodanów odbywa się w jelicie cienkim) i łatwostrawne tłuszcze (efekt działania lipazy żołądkowej).
Co ma stres do trawienia?
I teraz uwaga – bardzo ważna rzecz – wydzielanie soków żołądkowych zaburzone jest w stresie. Ma to swoje ewolucyjne uzasadnienie. Stres to reakcja organizmu na zagrożenie. Kiedy w pradawnych czasach wyskakiwał na nas lew lub tygrys organizm natychmiast wchodził w stan “walcz lub uciekaj”. W takim stanie krew odpływa do mięśni, wydzielają się hormony stresu (kortyzol, adrenalina, noradrenalina) i cała moc skierowana jest na przetrwanie. Dostajemy nadludzkiej mocy. Kojarzycie te sytuacje, gdy np. matka po wypadku otworzyła drzwi rozbitego samochodu by ratować dziecko? W normalnej sytuacji nie byłaby w stanie tego zrobić. Ale już pod wpływem stresu, adrenaliny miała dodatkową moc. Jak już się domyślacie sytuacja stresu nie sprzyja trawieniu. Tego typu funkcje są zatrzymywane, bo w sytuacji gdy goni nas tygrys, trawienie nie jest ważne. Trzeba się ratować. Co więcej organizm nieraz decyduje o tym, że trzeba się pozbyć treści pokarmowej, bo jednak trudno jest uciekać z niepotrzebnym balastem. Dlatego zdarza nam się przed ważnym egzaminem dostać biegunki albo wymiotować ze stresu.
I wszystko byłoby dobrze, gdybyśmy wchodzili w stan stresu rzeczywiście tylko w chwilach zagrożenia życia. To powinno zdarzać się stosunkowo rzadko. Niestety w dzisiejszych czasach działamy w permanentnym stresie – ciągle gdzieś gonimy, jesteśmy spóźnieni, denerwujemy się w korku. Jeśli do tego nie robimy nic w kierunku systematycznej relaksacji, organizm jest w przewlekłym stresie, a my tego już nawet nie dostrzegamy, bo nauczyliśmy się żyć w stałym napięciu. Często brakuje nam soków żołądkowych i trawienie jest upośledzone. Nie do końca nadtrawiona treść pokarmowa przesuwa się dalej w dół układu pokarmowego, co potem powoduje wiele innych konsekwencji, m.in. utrudnione wchłanianie substancji odżywczych, witamin, minerałów. W takim stanie choćbyśmy zjadali najlepszej jakości pożywienie, nie skorzystamy z niego tak, jak powinniśmy.
Na co zwrócić uwagę?
Oprócz tego co jesz, dla Twojego zdrowia i dobrego trwaienia ważne jest:
- jak przeżuwasz pokarm
- w jakim stanie emocjonalnym jesz
- czy dajesz sobie czas na uważne jedzenie
Skup się zatem na tym, aby identyfikować stresory i je eliminować lub nauczyć się inaczej na nie reagować. Nie jedz w silnym stresie. Znajdź czas na spokojny posiłek. Nie jedz przed telewizorem czy komputerem. Dbaj o organizm, a na pewno odwdzięczy się długim życiem w zdrowiu.
