W poprzednim poście pisałam o tym w jaki sposób kształtują się nawyki. Nie zawsze jednak nawyki nam służą. Zdarza się, że przyzwyczajenie nie jest dla nas dobre i chcielibyśmy je zmienić. Od czego zacząć?
Najważniejszy jest fakt, że nawyk możemy jedynie przekształcić w inny, wykorzystując mechanizm, który opiera się na trzystopniowej pętli:
- wskazówka, która jest wyzwalaczem. Na tej podstawie mózg automatycznie decyduje, który nawyk wybrać;
- zwyczaj – nasza standardowa reakcja, która może mieć wymiar fizyczny, umysłowy, emocjonalny;
- nagroda, czyli np. pozytywny stan emocjonalny. Nagroda “programuje” nasza pętlę i chcemy ją powtarzać w przyszłości.
- silnikiem napędzającym pętlę jest pragnienie.
Pętla nawyku – jak się tworzy?
Przykładowo: na Twojej drodze z domu do pracy pojawiła się cukiernia. Zajrzałaś tam raz, drugi, trzeci i za każdym razem kupiliłaś pyszne ciastko, które zjadłaś ze smakiem do porannej kawy w pracy. Jak przedstawia się pętla nawyku?
- wskazówka: widok, zapach cukierni
- zwyczaj: zakup ciastka
- nagroda: błogość i pozytywne emocje związane ze słodkim smakiem w czasie jedzenia ciasta
Pętla nawyku – jak ją zmienić?
W celu zmiany nawyków możesz zadziałać na wskazówkę albo zmienić zwyczaj. W obu przypadkach przez pierwszy okres będziesz musiała działać świadomie, nie pozwalać, aby mózg w trybie autopilota decydował “po staremu”. Musimy podejmować świadome decyzje do czasu, aż wypracujemy (“wdrukujemy” do naszego mózgu) nowy nawyk.
W omawianym przykładzie mogłabyś po prostu iść do pracy inną drogą i wtedy zmienisz wskazówkę. Dzięki temu jest szansa, że nie kupisz ciastka. A jeśli nie ma takiej możliwości, to możesz zmienić zwyczaj, tj. przejść obok cukierni i wejść do warzywniaka po owoc, który będzie dla nas przekąska na drugie śniadanie.
Zmiana nawyków to proces trudny, ale nie jest niemożliwy. Trzeba tylko:
- rozpoznać nawykowe zachowanie;
- bardzo świadomie podejmować inną decyzję do czasu, aż mózg uzna, że to zachowanie to jest nowy, bezpieczny schemat, który należy stosować w określonej sytuacji.
- pozwolić na działanie zmodyfikowanej pętli nawyku.
Czy nawyki to coś złego?
Nie, nawyki pomagają nam funkcjonować w świecie i oszczędzać energię. Codziennie podejmujemy wiele decyzji, począwszy od tego że myjemy zęby w określony sposób, ubieramy się, zamykamy drzwi, idziemy do autobusu czy samochodu. Bez tych nawyków bylibyśmy przeciążeni, szczególnie w dzisiejszym świecie, gdzie mamy tak dużo bodźców..
Ważne jednak, żeby Twoje nawyki były dla Ciebie wspierające, aby działały na naszą korzyść. Co powiesz na przykład na wykształcenie nawyku picia wody? codziennych spacerów? sesji wdzięczności? bycia uważnym?
Obserwuj, które nawyki są dla Ciebie destrukcyjne. Zastanów się jak wygląda pętla tych nawyków – co jest wskazówką, co zwyczajem, a co nagrodą? Zastanów się w jaki sposób zmienić te destrukcyjne nawyki i podejmij świadome działania. Nie rzucaj się od razu głęboką wodę. Nie zmienisz wszystkich nawyków jednocześnie. Lepiej wybierze te, które chcesz zmienić w pierwszej kolejności. Możesz zacząć od tych, które wydają Ci się łatwiejsze do zmiany. Na fali pierwszych sukcesów będziesz miała większą szansę, na zmianę kolejnych nawyków.
Trzymam kciuki i życzę sukcesów w zmianie nawyków na takie, które działają wspierająco.
